1/48 PZL W-3A Sokół
Answer – AA48006
Budowa cz.2
Ponieważ wykonanie wnętrza tej maszyny wymagało poświęcenia większej ilości uwagi, w momencie zamykania połówek kadłuba myślałem, że teraz pójdzie już z górki. Nic bardziej mylnego; budowa tego zestawu, jak się okazało, to jedna wielka modelarska wyprawa, zabawa w ‘znajdź różnice’ i inne tego typy gry, których oczywiście można było uniknąć, ale… . Moja poprawność i możliwość poświęcenia większej ilości uwagi doprowadziły do tego, że po wielu godzinach, niekoniecznie miłych modelarsko, dobrnąłem do końca, z którego ja jestem zadowolony.
Jeszcze przed tym jak skleiłem ze sobą połówki kadłuba, wykonałem i zamontowałem trzy sztuki słuchawek. Nie twierdzę, że ich wygląd w stu procent odtwarza fakty w skali, ale przede wszystkim zależało mi na samej ich obecności i aby choć trochę przypominały oryginały. Moja ”partyzantka” polegała na wykorzystaniu plastikowych ramek oraz starych blaszek. Te pierwsze pomalowałem na morską zieleń, a następnie uciąłem do odpowiedniego rozmiaru. Z kolei blaszka posłużyła mi za kabłąk.
I tak dwie sztuki dostali piloci, a trzecia trafiła do przedziału transportowego.
Przed ostatecznym zamknięciem wnętrza z zielonych kawałków giętkiego plastiku dociąłem coś, co ma przypominać osłony słoneczne.
Czas na składanie modelu w jedną całość. Niestety nie wiem czy to moja wina, czy jest to regułą, ale spasowanie tego wszystkiego nie jest – jak by to ładnie określić – takie, jakiego większość z nas by oczekiwała. W moim przypadku najgorzej uciekła górna krawędź, która – przypominam – jest zewnętrzną powierzchnią modelu i musi być gładka.
Pozostała część łączeń raczej poprawna, choć ilość nitów i wypukłości powierzchni sprawiła podczas docierania niemałe wyzwanie.
Kolejny etap to doklejenie oszklenia. Nie ukrywam, że tu również pojawiły się schody. Aczkolwiek tak źle, jak się zapowiadało na początku, nie było. Po prostu musiałem troszeczkę popracować gdzieniegdzie pilnikiem, rezultatem czego ”dziób” wszedł na swoje miejsce i prawie pasował.
Gdy dolna część bryły modelu była sklejona, zająłem się obudową silników. W internecie czytałem różne niezbyt entuzjastyczne opinie na ten temat. W sumie nie wiem czemu, bo ja akurat większych uwag co do spasowania poszczególnych elementów tej sekcji nie mam. Zacząłem od wklejenia blaszek, które po ścięciu części plastikowych pasowały w otwory prawie idealnie.
Ponieważ trzeba było zrobić dziurę na mocowanie wyciągarki, w blaszce z lewej strony wyciąłem jedno przęsło tak, aby plastik mógł wejść bez problemu do środka.
Na pewno instrukcja nie jest mocną stroną tego zestawu. O ile do wykonania poszczególnych części oraz ich spasowania mogę mieć uwagi, to zdaję sobie sprawę, że są to skomplikowane kwestie, zależne od nakładu środków finansowych, technologii itp. Jednak dopracowanie instrukcji to nie rocket science (choć wymaga myślenia). Tymczasem mamy w niej momenty słabo opisane, tak jak np. tutaj…
Ja naprawdę długo zastanawiałem się gdzie i jak tę turbinę wkleić. Są i takie miejsca, gdzie części dobierałem na podstawie wyglądu (brak opisu z numerem elementu). Ponadto niektóre rysunki moim zdaniem słabo oddają położenie i kształt sklejanych części lub – tak jak w przypadku wycieraczek – obrazek pokazuje błędne miejsce ich mocowania. Na pewno nie jest to temat nie do przejścia i jeśli tylko ktoś będzie chciał, to da radę. W internecie jest tyle dokumentacji, że bez problemu można znaleźć zdjęcia pokazujące to wszystko, co nas będzie interesowało.
Lecimy zatem dalej. Szpachlowanie to dobrych kilka godzin pracy. Chyba nikt tego nie lubi, zwłaszcza jak się to dłuży, a i roboty nie ubywa. Metody wykorzystałem chyba wszystkie, jakie znam – począwszy od zmywania szpachlówki za pomocą rozpuszczalnika Wamodu…
…do nakładania masy między bezbarwną taśmę, kończąc na szpachlowaniu modelu za pomocą kleju CA.
W czasie gdy jedna z warstw nałożonej szpachlówki zastygała, wkleiłem zrobione z kawałków plastikowych kart elementy imitujące przedział silnika. Ponieważ górne części łączenia oszklenia z resztą maszyny również trzeba było załatać, a nie dało się tego zrobić bez drobnych uszkodzeń przeźroczystego plastiku, konieczne było ich polerowanie.
Co jakiś czas, aby sprawdzić jak się sprawy ze szpachlówką mają, malowałem model srebrną farbą Gunze C8. Na sreberku doskonale widać wszystkie niedociągnięcia i elementy, które wciąż wymagają poprawy.
Kiedy wszystko już wyglądało znośnie, można było się zabrać za naprawianie tego, co zepsułem podczas szlifowania.
Nie wiem czy to tylko tak u mnie, ale na jednej z połówek nie znalazłem linii łączenia poszycia. Trzeba było ją sobie wyskrobać. Przy okazji naniosłem kilka linii z nitami. Pomimo posiadania planów nity wykonałem tylko przy łączeniach oraz dosłownie w kilku miejscach na środku paneli. Nie robiłem pełnego nitowania, ponieważ finalnie przy błyszczącej powierzchni nie robiłoby to zbyt dobrego wrażenia. Moim zdaniem takie pełne nitowanie doskonale sprawdza się wtedy, gdy nasz model wykańczamy matem przy okazji go brudząc, o wypłowieniach farby i innych zabiegach postarzających już nie wspominając. Czyli jednak nie w przypadku tego modelu.
Wirnik. To chyba mój drugi z większych zarzutów do producenta. Czemu nie da się go zdemontować na gotowym modelu? Ciężko też o wprowadzenie śmigieł w ruch. O ile w samolocie jest to temat do zaakceptowania, to w śmigłowcu już moim zdaniem nie. Jest to dość duży element, mocno wystający, i chociażby ze względów transportowych warto zawsze mieć możliwość wyjęcia go i przewiezienia w bezpiecznym miejscu. Na domiar złego, odkryłem to dopiero podczas sklejania ostatnich jego elementów. W tym momencie muszę przyznać, że najbardziej zły byłem na siebie, ponieważ zauważając to wcześniej oszczędziłbym sobie pracy. Aby problem rozwiązać, rozebrałem plastikowe części i ponownie je skleiłem, tym razem używając igieł lekarskich o dwóch średnicach, dobranych tak aby jedna wchodziła w drugą.
Do maskowania oszklenia użyłem masek firmy Eduard. Tu nie mam żadnych uwag – są one dobrze dopasowane do modelu, dlatego też ich aplikacja nie trwała zbyt długo.
Ogólnie przyjąłem za zasadę, że niektóre wystające plastikowe części będę zastępował czymś bardziej trwałym. Dlatego też budując Sokoła, użyłem różnego rodzaju drutów o kilku grubościach. Oczywiście, ze względu na dużą ilość drabinek i anten, większość tych detali postanowiłem wkleić po pomalowaniu śmigłowca. Podyktowane to było przede wszystkim strachem o ich uszkodzenie, ale również łatwiejszą aplikacją taśmy maskującej.
Gdy bryłę modelu miałem już gotową, całość zagruntowałem warstwą Gunze Mr.Surfacer 1200.
Malowanie zacząłem od łopat. Już na początku postanowiłem, że zbuduję model Sokoła z 2019 roku, czyli z łopatami w kolorze biało-czerwonym. I tu trzeba pochwalić pomysł firmy Answer. Instrukcja przedstawia je na kolorowych schematach praktycznie w skali 1:1. Myślę super BRAWO ANSWER, bardzo dobry pomysł – nie trzeba kombinować, tylko działać. Najpierw biały, potem szybkie maskowanie na podstawie ilustracji i lecimy z czerwonym.
No i cóż, bańka mydlana prysła oczywiście wtedy, gdy miałem już zacząć malowanie na czerwono. Odkryłem bowiem, że położenie koloru czerwonego na obrazku w instrukcji nie oddaje wzoru widocznego na zdjęciach oryginału. Dodam również, że to samo dotyczy czerwonych końcówek statecznika. Nie mam pojęcia, czym jest to spowodowane – być może rysując to ktoś sugerował się malowaniem z wcześniejszego okresu. Ponieważ w tym momencie nie zacząłem jeszcze malowania, przeszedłem do zmiany maskowania bez większego stresu. Tu niestety musiałem troszeczkę improwizować opierając się na zdjęciach, które siłą rzeczy nie pokazywały łopat tak, jak bym tego chciał.
Na zdjęciu poniżej pokazałem różnicę miedzy tym co zaproponował producent, a tym jak ja postanowiłem je pomalować.
Oczywiście łopaty to nie tylko biały i czerwony kolor, dlatego też zaraz po wyschnięciu czerwonej farby zabrałem się za malowanie czarnych i srebrnych pasków przy krawędzi.
Następnie za pomocą markera z cienką końcówką troszeczkę porysowałem powierzchnie.
Na sam koniec dodałem kilka drucianych przewodów i w tym momencie można było zabrać się za brudzenie wirnika. PLW Blue-Black z Ammo, a następnie AK2033 Engine & Turbines Wash z AK-Interactive sprawdziły się tu idealnie.
Gdy miałem już gotowe wirniki, przystąpiłem do malowania śmigłowca. Aby ułatwić sobie pracę, górną część osłon silnika zaplanowałem wkleić dopiero po jej pomalowaniu. Drzwi dla komfortu pracy przykleiłem za pomocą dwustronnej taśmy klejącej do kawałka papieru. Następnie całość pokryłem białą C01 od Gunze.
Linie podziału kolorów wytyczyłem klejąc cienką papierową taśmę.
Kolejny etap to maskowanie białych powierzchni.
W myśl instrukcji obsługi za czerwony kolor posłużył mi RC005 z palety Real Colors od AK-Interactive. Był to mój pierwszy kontakt w tymi farbami i jestem z tej współpracy zadowolony. Co prawda jest to farba mocno matowa, ale później po nabłyszczaczach nabiera odpowiedniego wyglądu. Aby troszeczkę urozmaicić czerwone powierzchnie, delikatnie pocieniowałem je używając Gunze C3.
Kolor czarny, zwłaszcza za wydechami, wymagał opracowania pewnej strategii działania. Nie wiem jak sobie radzi z symetrią reszta modelarzy – ja tu musiałem zrobić coś takiego po raz pierwszy i w sumie myślę, że dałem radę. Jak to zrobiłem? Po pierwsze nakleiłem za wydechami szeroką taśmę maskującą. Następnie długopisem namalowałem interesujący mnie fragment poszycia, który miał być pomalowany na czarno. Następnie za pomocą skalpela wyciąłem go i nakleiłem na śliski papier złożony na pół. Za pomocą nożyczek wyciąłem całość i tak uzyskałem lustrzane odbicie mojego szablonu.
Tak model prezentował się po złożeniu.
Aby zabezpieczyć odpowiednio powierzchnie oraz nabłyszczyć je przed nałożeniem kalkomanii, za pomocą aerografu naniosłem warstwę Sidoluxu. Tak, wiem, że jest on do podłóg, a na modele stosujemy odpowiednie lakiery. Dodatkowo, teraz podobno w handlu dostępna jest jakaś dziwna jego formuła, która średnio się modelarzom sprawdza. Ja jednak posiadam mocno przeterminowany egzemplarz, który stosuję praktycznie na wszystkich moich pracach i nigdy nie miałem z nim problemów. Kładzenie kalkomanii to już bajka sama w sobie. Cartograf jest taką marką, która daje gwarancję jakości i komfortu pracy.
Po nałożeniu kalkomanii cały model polakierowałem lakierem błyszczącym Gunze Gx100. Kolejny etap to ślady eksploatacji. Tu ze względu na to, że obsługa dba o maszynę, nie stosowałem dużej ilości specyfików. W zasadzie początkowo ograniczyłem się do dwóch: Migowskiego Cold Grey oraz PLW Blue-Black z Ammo. Ich użycie też było raczej symboliczne: nakładałem je jedynie w niektóre linie i zagłębienia. Choć pewnie i tak znajdą się tacy, którzy powiedzą, że przesadziłem.
Ostatnia prosta to doklejenie tego wszystkiego, co Toprowski Sokół ma na sobie. Zawsze uważałem, że im więcej maszyna ma na sobie różnych gratów, tym fajniej i ciekawiej wygląda. Teraz już wiem, że jak za dużo, to też źle. Tym bardziej, że trzeba z niektórymi sprawami kombinować samemu. Przykład to lewy podest do przedziału transportowego – w realu wygląda zupełnie inaczej niż ten, który proponuje producent.
Kolejna sprawa to zewnętrzna kratownica dla załogi obsługującej wyciągarkę. Szkielet jest co prawda na blaszce fototrawionej, ale wszystkie szczegóły trzeba było wykonać samemu.
Wszystkie małe uchwyty zrobiłem od podstaw z cienkiego drutu. Te duże zaś powklejałem tak jak proponował Answer. I w sumie nie wygląda to źle, choć w moim zestawie jeden duży element swoim gabarytem delikatnie mówiąc się nie udał. Co niestety skonstatowałem dopiero po wklejeniu.
Dorobiłem więc nowy element na podstawie zdjęć oryginału. A tu kolejna ciekawostka. Druga poręcz – ta nad wejściem do przedziału transportowego – powinna być inna: krótsza i delikatnie wygięta. No to ją również dorobiłem od podstaw.
Toprowski Sokół ma też inne uchwyty drzwi przedziału transportowego z jednej i drugiej strony. Tak więc trzeba było przygotować kolejne elementy.
W dalszej kolejności dokleiłem kilka anten i przewodów.
Następnie delikatnie przetarłem jasnym pastelem koła oraz dolne powierzchnie maszyny.
Podsumowując, model Sokoła nie należy do najłatwiejszych i aby go zbudować trzeba mu poświęcić naprawdę sporo uwagi. Aczkolwiek naprawdę daje radę i mogę go Wam z czystym sumieniem polecić. Choć z zastrzeżeniem, że jednak modelarzom z doświadczeniem. Początkujący mogą polec na montażu tak skomplikowanego i jednak niepozbawionego pewnych wad zestawu.
Jeśli miałbym na coś pomarudzić, to nie do końca rozumiem politykę firmy, która wypuszczając na rynek jeden zestaw w kilku odmianach zmienia mu jedynie pudełko i kalkomanie. Tu naprawdę pasowałoby choć delikatnie żonglować częściami lub drobnymi dodatkami z żywicy. Jeśli ktoś czytał mój wcześniejszy warsztat sam widział, ile trzeba zmienić, aby zbudować w miarę poprawny śmigłowiec ratownictwa górskiego. W morskim wyciągarkę również trzeba dorabiać (to tak z większych braków). Co gorsza, instrukcja nakazuje wklejać uniwersalne części pasujące do większości egzemplarzy a niekoniecznie do tego, który budujemy. Nie zmienia to faktu, że jest to póki co jedyny i co za tym idzie najlepszy model tego śmigłowca w tej skali. No i co najważniejsze, da się zbudować z niego naprawdę ładny model.
Kilka zdjęć efektu mojej pracy.
Albert Grzywa
Bardzo ciekawy model właśnie go zakupiłem u chciał bym go zrobić w malowaniu LPR w necie znalazłem kilka fotek ale tylko z zewnątrz, szuka dokumentacji jak wyglądała część transportowa LPR-ki czy mógł byś mi jakoś pomuc w tej sprawie? Do Toprowskiego malowania jest pełno fotek pozdrawiam
Świetnie wyszedł. Taki właśnie uratował mi życie wiele lat temu w górach. Dzięki za inspirację, złożę swojego i podaruję toprowi 🙂